Caroline Pauwels

Dit rectorportret is mede gebaseerd op de historische verhandelingen en bronnen van Het Centrum voor Academische en Vrijzinnige Archieven. Het wetenschappelijk materiaal vindt u op hun website.

Een jaar na het overlijden van Caroline Pauwels: alle academische openingsredes gebundeld

Verwondering, possibilisme, humanisme. De waarden van de Verlichting: vrijheid, gelijkwaardigheid en verbondenheid. En natuurlijk kunst, schoonheid en een flinke dosis surrealisme. Caroline Pauwels (1964-2022) liet zich steevast leiden door de grote thema’s om de koers van de VUB als urban engaged university te bepalen. Die bevlogenheid kwam sterk tot uiting in de academische redes waarin ze haar boodschap voor het nieuwe academiejaar verwoordde. Naar aanleiding van de eerste verjaardag van haar overlijden op 5 augustus 2022, hebben we alle academische redes gebundeld. Wie ze herleest, zal meteen merken dat de woorden van Caroline nog altijd even actueel zijn en niets van hun mobiliserende kracht verloren hebben.     

Rectorschap

Caroline Pauwels was met haar uitverkiezing als rector de tweede vrouw na Els Witte die deze positie aan de VUB bekleedde. Voor haar rectorschap bekleedde ze het vakgroepvoorzitterschap van Communicatiewetenschappen en de functie van directeur bij de vooraanstaande onderzoeksgroep Studies in Media, Innovation and Technology (SMIT). In 2020 werd Caroline Pauwels herkozen als rector. Al in het voorjaar van 2019 was bij haar  maag- en slokdarmkanker geconstateerd. Door haar zware ziekte moest ze in februari 2022 haar tweede mandaat vroegtijdig afbreken. Ze werd ad interim opgevolgd door vicerector Jan Danckaert voor de rest van het academiejaar. Ze overleed op 5 augustus 2022, een dag na haar voorganger, Paul De Knop.

In 2016 was ze als rector met een sloophamer in de hand van start gegaan. Break down the walls, luidde het daadkrachtig in haar eerste academische openingsrede. Om te kunnen verbinden moesten eerst spreekwoordelijke muren tegen de vlakte. De muren tussen de campus en de stad, tussen de universiteit en de samenleving, tussen wetenschappelijke disciplines, tussen wetenschap en kunst ook. Caroline Pauwels slaagde er op indrukwekkende manier in om al die muren te slopen en in de plaats bruggen te bouwen. Het resultaat oogt indrukwekkend: er is weKONEKT.brussels met als blikvangers Mindblowers en de off campus week, er is het jaarlijkse evenement Difference Day op 3 mei, de internationale dag van de persvrijheid, er is de interdisciplinaire denktank POINcaré, er was Theater Aan Zee 2021 in Oostende met Caroline Pauwels als curator én een grote VUB-inbreng tijdens het theaterfestival, enz. 

Ook hoe ze omging met haar slepende ziekte, liet niemand onberoerd. Na het vroegtijdig en noodgedwongen neerleggen van haar functie als rector in februari van dit jaar, bleef ze nog actief betrokken bij de universiteit. Ze hield zich met name bezig met ethische en reflectieve thema’s. 

Met haar beleidsplannen als leidraad positioneerde de VUB zich als uitgesproken humanistisch, radicaal divers, radicaal democratisch en radicaal duurzaam. Door de coronapandemie werd dat laatste zelfs brutaal digitaal. Als rector bleek ze een uitstekende crisismanager die de VUB door de beklemmende en afmattende coronaperiode heeft geloodst. Ze deed dat samen met haar team én met de studentenvertegenwoordigers, die volgens rector Pauwels een cruciale rol vervulden.

Als bestuurder van het aan de VUB verbonden universitair ziekenhuis, had ze met haar humanistische visie en maatschappelijk engagement ook impact op het UZ Brussel. 

Caroline Pauwels straalde optimisme uit en kon zich vinden in de leer van het possibilisme. Ze had het diepe besef dat de wereld ons nodig heeft, maar dat we de wereld beter ook kunnen maken. Ze werd niet alleen een belangrijke inspiratiebron voor de hele VUB-gemeenschap, maar eveneens voor de samenleving. Haar vele mediaoptredens, columns en publicaties hebben ontzettend veel mensen geïnspireerd. In 2021 kreeg ze de prestigieuze Arkprijs van het Vrije Woord. Ze hoorde bij de invloedrijkste Vlaamse intellectuelen en dat heeft de uitstraling van de universiteit zonder twijfel een boost gegeven. Ze schreef boeken voor een breed publiek, zoals ‘Ode aan de Verwondering’ en – samen met Jean Paul Van Bendegem en Pat Donnez – ‘Wonderlust’. In 2021 verscheen ‘Ronduit. Overpeinzingen van een possibilist’, dat een bestseller werd.

Studie en carrière

Caroline Pauwels (Sint-Niklaas, 23 juni 1964) studeerde Wijsbegeerte aan de UAntwerpen en Communicatiewetenschappen aan de VUB. Na haar studie werkte ze in 1989 korte tijd op het kabinet van toenmalig Eurocommissaris Karel Van Miert, waarna ze datzelfde jaar als onderzoeker startte aan de vakgroep Communicatiewetenschappen van de VUB.

Van 2000 tot 2016 was Caroline Pauwels directeur van SMIT, een VUB-onderzoekscentrum gespecialiseerd in de studie van informatie- en communicatietechnologieën, en sinds 2004 deel uitmaakt van het netwerk iMinds. Binnen iMinds leidde Caroline Pauwels het Digital Society departement dat onderzoeksgroepen van Gent, Leuven en Brussel samenbrengt. Ze kreeg in 2014 de binnenlandse Francqui-leerstoel van de Universiteit van Gent en tussen 2012 en 2016 was ze houder van de Jean Monnet Leerstoel. Ze was actief in tal van raden van bestuur, als regeringscommissaris bij de openbare omroep VRT en als lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten.