Voor de zesde keer op rij slaan studenten, academisch personeel en partners in Brussel de handen in elkaar tijdens de ‘weKONEKT.week’, van maandag 27 maart tot en met vrijdag 31 maart 2023. Meer dan 4000 studenten van de Vrije Universiteit Brussel (VUB), Université libre de Bruxelles (ULB) en Erasmushogeschool Brussel (EhB) zullen Brussel bezetten. De focus zal liggen op co-creatie en de verbinding tussen kunst en wetenschap. Samen plaatsen ze relevante onderwerpen op de agenda en leren ze de stad en haar inwoners beter kennen. Met partnerorganisaties worden meer dan 100 initiatieven uitgewerkt en activiteiten voor het grotere publiek georganiseerd. Ook staan er een hele reeks lessen en gastlezingen op het programma die kaderen binnen diverse opleidingen. Maar hoe gaat dit allemaal in zijn werk? En wat drijft het geëngageerd team achter weKONEKT om deze interuniversitaire samenwerking te versterken? Een kijkje achter de schermen.
Kan je kort vertellen waar weKONEKT.brussels voor staat? Wat is de missie van dit interuniversitair en urban engaged samenwerkingsverband?
weKONEKT.brussels is een groot samenwerkingverband tussen de VUB, ULB, EhB en tal van Brusselse organisaties. Samen nemen we onze verantwoordelijkheid op voor de hoofdstad en bouwen we aan een gemeenschappelijke toekomst. Want een universiteit die een betekenisvolle rol wil spelen, vandaag en morgen, durft de muren van haar instelling te overstijgen, creëert synergiën en co-creëert. Een universiteit is tegelijkertijd een ‘universitas’ en het is dan ook een geweldige troef dat de VUB verankerd is in onze universele hoofdstad. Vandaag krijgen onze studenten les bij partners zoals het Vlaams Parlement, CINEMATEK, Belfius, Bozar, de Ancienne Belgique en de Koninklijke Bibliotheek van België, met zijn prachtig zicht op de Kunstberg. Maar ook leegstaande en minder bekende ruimtes worden getransformeerd tot leslokalen.
Tijdens de meer dan 700 off-campus lesactiviteiten, die doorheen het jaar plaatsvinden, bewegen de studenten zich in de stedelijke ruimte. Het gaat hier over meer dan enkel ‘lesgeven op locatie’. De uitdaging ligt bij de docent, die met de partner en studenten op zoek gaat naar synergiën tussen leerinhoud en de stedelijke realiteit. Studenten ontdekken Brussel en verweven op een boeiende manier theorie en praktijk. Uit ervaring weet ik dat veel van hen verliefd worden op de uitdagende onvolmaaktheid van de stad. De ‘B’ van VUB verdient voluit onze aandacht doorheen het hele academiejaar.
Waarom is volgens jou de verbinding tussen kunst en wetenschap zo belangrijk? En welke rol speelt Brussel als stad in deze connectie?
Was Leonardo een kunstenaar die ook wetenschapper was of een wetenschapper die kunstenaar was? Voor Da Vinci zelf had het geen belang. Voor hem bestond er geen onderscheid tussen kunst en wetenschap. Zonder kennis van de wiskunde, de optica en het perspectief was er volgens hem geen schilderkunst. En zonder kennis van de anatomie en de fysiologie geen beeldhouwkunst.
De scheiding tussen kunst en wetenschap is een belangrijk kenmerk van onze hedendaagse samenleving. Maar deze scheiding brengt een potentieel verlies met zich mee. Kunst en wetenschap zijn allebei manieren om de wereld te begrijpen en je daarin te oriënteren. Net als wetenschap opent kunst deuren en vensters op de wereld. En net als wetenschappers en wetenschappelijke inzichten kunnen kunstenaars en kunstwerken je soms dingen laten zien die je wereldbeeld uit balans brengen, uitdagen, verbreden, misschien zelfs helemaal vernieuwen of veranderen. Zes jaar geleden besloten daarom de VUB en een van onze belangrijke partners in Brussel, de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) het project ‘Mindblowers’ in het leven te roepen.
Als weKONEKT zijn jullie overtuigd van het belang van co-creatieve partnerschappen. Hoe moet ik mij dit voorstellen? Met welke soorten partners werken jullie hiervoor samen?
Binnen weKONEKT.brussels is het essentieel dat alle betrokken partijen samenwerken om een gedeeld doel te bereiken. In een co-creatief partnerschap brengt elke deelnemer zijn unieke vaardigheden, kennis en middelen naar de tafel, en samen creëren ze iets dat geen van hen alleen had kunnen doen. Het belang van co-creatieve partnerschappen ligt in het feit dat ze innovatie, creativiteit en wederzijds leren bevorderen. Co-creatieve partnerschappen bevorderen ook gedeeld eigenaarschap, aangezien alle betrokken partijen belang hebben bij de uitkomst. Daarnaast stellen ze individuen en organisaties in staat zich aan te passen aan nieuwe uitdagingen, kansen te grijpen en oplossingen te creëren die effectiever, efficiënter en duurzamer zijn dan oplossingen die afzonderlijk zijn ontwikkeld. En in Brussel is een grote drive en goesting om dit pad te bewandelen en samen vorm te geven. Dat is echt geweldig en creëert een ongekende energie.
Des te meer omdat Brussel bestaat uit verschillende met elkaar verbonden gemeenschappen en netwerken, die een unieke mix vormen van sectoren, culturen, talen, organisaties en identiteiten. Samen schrijven ze een collectief verhaal. Ze kennen geen één specifieke tijdlijn of één enkele kern, en dit is wat Brussel zo uniek maakt. In steden en regio’s met een bloeiende diversiteit en meerlagigheid, zoals Brussel, ontstaan soms moeilijke, maar vaak de meest interessante dynamieken. De verschillende actoren in Brussel versterken elkaar net door de uitwisseling met de ander, de interactie met "het vreemde" zonder hierin hun gevoel van eigenwaarde of eigenheid te verliezen. In The Death and Life of Great American Cities stelt activiste Jane Jacobs het volgende: "By its nature, the metropolis provides what otherwise could be given only by traveling; namely, the strange." En het is precies die meerstemmigheid en "het vreemde", die betekenis en perspectief geven. Voor mij is dit ook de multitude die weerklinkt in de muziek van Brusselaar Stromae.
Kan je een voorbeeld geven van een co-creatiemoment?
De lancering van weKONEKT.brussels, in 2017, is een mooi voorbeeld, denk ik. Voor de lancering stond een immens lange tafel over de hele lengte van de Ravensteingalerij. Het Belgian National Orchestra liet de klanken van ‘Ode an die Freude’ weerklinken in de open galerij, waar passanten op weg naar de trein mee konden genieten van de sfeer en de muziek.
Die avond toostten we met de Brusselse cultuurhuizen, middenveldorganisaties, bedrijven, maar ook met internationale instellingen en vooral met onze studenten en alumni op onze gedeelde toekomst. Het zorgde voor een onvergetelijk moment en heeft ook de zaden geplant van de toekomstige connecties tussen de universiteit en onze stedelijke omgeving. De tafel in de Ravensteingalerij vormde het koppelteken tussen ‘le haut et le bas de la ville’, tussen de bovenstad en de benedenstad. Belangrijk in heel dit project is dat er altijd een extra plaats aan de tafel is. Gastvrijheid, generositeit en humanisme creëren de vruchtbare context waarbinnen nieuwe opportuniteiten ontstaan en ontwikkelen.
Welke rol spelen onze alumni in dit verhaal?
Als universiteit zijn we uiteraard bijzonder trots op onze alumni. Zij zijn echte VUB-ambassadeurs en bouwen intussen al jaren mee aan weKONEKT.brussels. Van de Senaat tot het Vechtsportplatform en Belfius, alumni maken vanuit diverse organisaties de weKONEKT.week ook dit jaar weer mogelijk. Zo staat alumna Evelyne Hinque achter de les ‘Yoga at BOZAR’ en host alumna Saskia De Groof de masterclass over seksuele sensibilisering. Deze twee activiteiten staan trouwens ook open voor het grotere publiek. Door sterke relaties met alumni op te bouwen, willen we ze betrokken en verbonden houden met de universiteit. Zij zijn een essentiële schakel tussen de universiteit en Brussel, én onze studenten.
Op welke manier draagt weKONEKT bij aan de pedagogische innovatie van onze universiteit?
De VUB zet sterk in op ‘community engaged research and learning’ (CERL). Dit staat voor onderwijs-, leer- en onderzoekspraktijken waarin partnerschappen, maatschappelijke uitdagingen en collaboratieve werkvormen worden gebruikt als bouwstenen. In de praktijk neemt CERL verschillende vormen aan, van onderwijs op verplaatsing tot design workshops en non-profit advieswerk. Een groot deel van de VUB-gemeenschap is betrokken. Zij zijn belangrijke krachten binnen de gemeenschappen waarmee we als universiteit samenwerken. Een belangrijk onderdeel van de missie van de VUB is om deze initiatieven aan te moedigen en te ondersteunen met adequate instrumenten en middelen.
Concreet, waar kunnen deelnemers zich aan verwachten tijdens de weKONEKT.week?
De activiteiten gaan door van 27 tot 31 maart en nemen verschillende vormen aan. Er zijn gastcolleges in het Vlaams Parlement, workshops bij Belfius en het AfricaMuseum, excursies doorheen het Riolenmuseum, rondleidingen bij de Ancienne Belgique, bij de Koninklijke Vlaamse Schouwburg en Reset, en weKONEKT.tafels over seks en intimiteit. Er zit voor iedereen wel wat tussen. Ik vermelde er eerder al twee, maar een deel van de initatieven staan dus ook open voor het publiek, zoals de masterclass met Dorottya Rédai of de veelbelovende poëziewandeling in en met Brussel georganiseerd door het studentenblad de Moeial en vereniging Klad. Op onze website vinden jullie alle projecten en nieuwtjes terug. Zet het in je agenda en hopelijk zien we elkaar tijdens een van de vele activiteiten?