Een nieuwe internationale studie, geleid door een team van wetenschappers uit België en het Verenigd Koninkrijk, heeft aangetoond dat klimaatverandering bijdraagt tot een wereldwijde toename van natuurbranden, ondanks menselijk ingrijpen dat deze trend probeert te temperen. De studie, waarin natuurbrandmodellen werden vergeleken met en zonder de effecten van klimaatverandering, toont aan dat in veel regio’s klimaatverandering zorgt voor een toename van de verbrande oppervlakte, vooral in gevoelige ecosystemen zoals de Afrikaanse savannes, Australië, en Siberië.

Het onderzoek maakt gebruik van geavanceerde klimaatmodellen en natuurbrandmodellen om de impact van klimaatverandering op natuurbranden te simuleren.

"We hebben vastgesteld dat er in veel regio's meer oppervlakte verbrand wordt door klimaatverandering," aldus Seppe Lampe, klimaatwetenschapper aan de VUB en één van de twee hoofdauteurs van de studie. "Hoewel menselijke activiteiten zoals landschapsveranderingen en bevolkingsgroei over het algemeen zorgen voor een afname van het verbrande oppervlak, blijft het effect van klimaatverandering groeien."

De bevindingen van het onderzoek wijzen echter op grote regionale verschillen. In Afrika, waar tot 70% van het globale verbrande oppervlak zich bevindt, wordt een duidelijke daling waargenomen, met name in de savannes.

“Dat komt voornamelijk door de toename van menselijke activiteit in de regio en veranderingen in landgebruik. Zo zien we bijvoorbeeld dat in sommige regio’s het landschap steeds meer versnipperd geraakt, waardoor branden moeilijker kunnen uitbreiden. In deze gebieden domineren de rechtstreekse menselijk ingrepen in het landschap voorlopig nog over de toenemende risico’s door de klimaatverandering. Aan de andere kant, in bosrijke gebieden zoals Californië en Siberië, neemt de oppervlakte die verbrand wordt juist toe, wat wordt gekoppeld aan langere periodes van droogte en hogere temperaturen als gevolg van klimaatverandering. Vooral in regio's zoals West-Siberië en Australië zien we een sterke toename. Deze regio’s zijn de afgelopen jaren vaker in het nieuws gekomen vanwege extreme branden, en onze modellen bevestigen dat dit helaas een trend is die waarschijnlijk zal aanhouden," aldus Dr. Chantelle Burton, brandexperte aan de UK Met Office en één van de twee hoofdauteurs van de studie.

Het team gebruikte modellen die rekening houden met diverse factoren zoals klimaat, vegetatie, en bevolkingsdichtheid. De onderzoekers benadrukken dat hoewel menselijke activiteiten zoals brandbestrijding en landschapsbeheer een dempend effect kunnen hebben, dit vaak niet voldoende is om de impact van klimaatverandering volledig tegen te gaan, vooral in jaren met extreem weer.

"Wat opvalt is dat in perioden met weinig tot gemiddelde brandactiviteit, rechtstreekse menselijke ingrepen een groot effect hebben. Echter, in periodes met veel branden overheerst het effect van klimaatverandering, wat betekent dat we in deze extreme gevallen de controle verliezen," voegde Lampe toe.
De onderzoekers waarschuwen ook voor de toekomst. “Het tempo waarin de invloed van klimaatverandering op natuurbranden toeneemt, stijgt jaarlijks,” zegt professor Wim Thiery, klimaatwetenschapper aan de VUB en mede-auteur van de studie.

De resultaten suggereren dat, indien de huidige trend zich voortzet, het verbrande oppervlak door klimaatverandering in de komende decennia aanzienlijk zal toenemen.

"Het onderzoek komt op een cruciaal moment, aangezien we wereldwijd getuige zijn van steeds destructievere brandseizoenen. Het is essentieel dat we niet alleen ons beleid aanpassen om branden beter te beheersen, maar ook de onderliggende oorzaken zoals klimaatverandering aanpakken," concludeert het onderzoeksteam.

Het artikel werd gepubliceerd als:

Burton*, C., Lampe*, S., Kelley, D.I., Thiery, W., Hantson, S., Christidis, N., Gudmundsson, L., Forrest, M., Burke, E., Chang, J., Huang, H., Ito, A., Kou-Giesbrecht, S., Lasslop, G., Li, W., Nieradzik, L., Li, F., Chen, Y., Randerson, J., Reyer, C.P.O., Mengel, M., Global burned area increasingly explained by climate change, Nature Climate Change, https://doi.org/10.1038/s41558-024-02140-w.

Chantelle Burton en Seppe Lampe hebben gelijkwaardig bijgedragen aan deze studie.

EMBARGO TOT: 21 Oktober 17u.

Samenvatting (voor iedereen): Blog

Samenvatting (voor wetenschappers uit andere velden): Research Briefing

Meer info over actuele extreme natuurbranden: State of Wildfires (uea.ac.uk)

Contact:

Seppe Lampe: seppe.lampe@vub.be, +32479526226

Wim Thiery: wim.thiery@vub.be, +3226293029