Onderzoek geeft aan dat naar schatting 45% van het academisch personeel aan onze universiteiten ooit te maken kreeg met een of andere vorm van intimidatie. Het gaat daarbij zowel over werkgerelateerde intimidatie, als over publieke beledigingen of ander ongeoorloofd gedrag van buiten de eigen instelling. De survey werd uitgevoerd door VUB-professor en socioloog Pieter-Paul Verhaeghe en liep van 9 mei tot 13 juni 2022. Er namen 2488 academische aan deel, zowel professoren, postdoc’ers als doctorandi uit alle vijf de Vlaamse universiteiten. Als reactie op het rapport verfijnt de VUB nu haar beleid inzake intimidatie van wetenschappers.
“De VUB heeft besloten hierin een voortrekkersrol op te nemen”, zegt VUB-rector Jan Danckaert in een reactie. “Onze universiteit zette al stappen naar een concreet beleid rond intimidatie van academici. Belangrijk in het verhaal is de rol en het statuut van de vertrouwenspersonen. Ze zullen voortaan zelf verder kunnen gaan in de opvolging van concrete intimidatiedossiers. Hun rol als vertrouwenspersoon wordt door de VUB bijgestuurd en versterkt. De dossiers zullen daardoor sneller onder de aandacht komen van onze diensten.”
Intimidatie van binnen èn buiten de universiteit
Voor zijn rapport onderzocht VUB-professor Pieter-Paul Verhaeghe zowel interne intimidatie van wetenschappelijk personeel – dat gaat dan vooral over pestgedrag, toxisch leiderschap of over het niet erkennen van de wetenschappelijke input van academisch personeel door hun oversten en inbreuken op de regels over intellectuele eigendom – als externe intimidatie van buiten de universiteit. “Vooral dat laatste is nieuw”, zegt vicerector Onderzoek Pieter Ballon. “Voor alle vormen van intimidatie zetten we zowel een preventieve als een curatieve aanpak op poten. Preventief zorgen we voor een aangepaste bystander training, geschoeid op de leest van de nu al bestaande acties die we in het kader van grensoverschrijdend gedrag in het leven riepen. Dat geldt dan vooral voor de interne intimidatiedossiers. We gaan ook onze wetenschappers zelf opleiden. Een belangrijk luik wordt hun training in een betere externe communicatie, vooral door daar zeer zorgvuldig mee om te leren gaan en door dicht bij hun onderzoek te blijven.”
Taak voor vertrouwenspersonen, marketing en communicatie, en personeelsdienst
Er is ook een belangrijk curatief luik, waar de vertrouwenspersonen uitgebreide bevoegdheden krijgen, maar waar ook de dienst Marketing en Communicatie (MarCom) van de VUB een belangrijkere rol in zal gaan spelen. “Die dienst zal wetenschappers die belaagd worden bijstaan om de vaak anonieme bashers te identificeren en om hun eigen sociale media beter te beheren", zegt Ballon. "MarCom zal daarbij een beroep kunnen doen op externe professionele hulp van online forensische bureaus, gespecialiseerd in de materie. Ze zullen in eerste instantie de communicatiestromen kalmeren en als dat niet helpt een klacht neerleggen bij de juiste instanties. Zowel bij interne als bij externe belaging is het de werkgever die moet optreden om zijn werknemers te beschermen. En dat gaan we doen.”
Ook de dienst Mens & Organisatie - de VUB-personeelsdienst -, krijgt een actieve rol in het behandelen van de dossiers met als centrale vraag hoe de juridische bescherming van de VUB-werknemers er uit kan zien. Alles kadert verder in het YANA-beleid (You Are Not Alone) van de VUB, een protocol dat werd uitgewerkt toen bleek dat er aan de universiteiten in Vlaanderen sprake was van grensoverschrijdend gedrag.