Het mentaal welzijn van studenten is topprioriteit aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Aan de hand van een gediversifieerd en gelaagd ondersteuningsaanbod, biedt ze elke student de gepaste (preventieve) ondersteuning om zijn veerkracht en mentaal welzijn te versterken en zo de studieslaagkansen te maximaliseren. Het komende academiejaar zet de universiteit onder meer in op poortwachtertrainingen voor haar docenten, diensten en studentenverenigingen. Ze zet die stap omdat ze wil evolueren naar een community of caring, waarbij iedereen – van student tot docent, van studentenvereniging tot welzijnsactor - zijn rol kent en opneemt.
Van 2019 tot 2021 steeg het aantal studenten dat gebruik maakte van de gratis psychologische bijstand aangeboden door de VUB jaarlijks. In 2019 kregen 2.520 VUB-studenten begeleiding van een studentenpsycholoog, in 2020 ging dat over 3.283 en in 2021 over 3.700 studenten. In 2022 zag de universiteit een duidelijke kentering in de curve, met 2.834 studenten.
Volgens Rebecca Léonard, studentenpsychologe en diensthoofd Studiebegeleiding aan de VUB, wijst de grotere vraag dan vier jaar geleden erop dat het taboe rond psychologische hulp aan het verdwijnen is.
‘We zien de laatste jaren steeds meer studenten bij ons aankloppen, niet alleen voor individuele begeleidingen, maar ook voor onze workshops en ons zelfhulpmateriaal. Psychologische hulp wordt steeds bespreekbaarder, wat we alleen maar toejuichen. Bovendien heeft de VUB haar aanbod de voorbije jaren bewust uitgebreid, wat heeft geleid tot een grotere vraag vanuit de studentengemeenschap. Tot vorig jaar, want sindsdien zien we een daling van het aantal individuele begeleidingen bij de VUB-studentenpsychologen. We vermoeden dat het doorverwijzen van hulpvragende studenten naar het ondersteuningsaanbod waar zij op dat moment het meest gebaat mee zijn, daarvan de oorzaak is. De kern is dan ook begeleiding op maat, want elke hulpvraag is anders.'
De universiteit merkt dat de vraag voor individuele begeleiding nog altijd groter is dan wat ze kan bieden. Daarom gaat ze vanaf dit academiejaar samenwerken met het Brussels University Consultation Center (BRUCC), het ambulante centrum voor psychologische dienstverlening van de VUB. Zo kunnen studenten sneller doorverwezen worden naar de eerstelijnspsychologische dienstverlening van BRUCC.
VUB-studentenpsychologen bieden elke student tot acht gratis individuele sessies aan. Als extra impuls voor de meest kwetsbare studenten en omwille van de lange wachttijden bij gesubsidieerde hulpverlening, springt ook het Caroline Pauwels Noodfonds voor studenten bij in de terugbetaling van psychologische hulp bij een erkende psycholoog of dienst voor diagnostiek, groepsaanbod of bij individuele ondersteuning.
Poortwachtertrainingen
Als warme en meelevende universiteit streeft de VUB ernaar een omgeving te creëren waarin elke student zichzelf kan zijn, met respect voor het welzijn van anderen.
"Van studenten en docenten tot directe welzijnsactoren zoals studentenpsychologen en studiebegeleiders, iedereen deelt de verantwoordelijkheid om te zorgen voor het welzijn van studenten," zegt Léonard. "Om te evolueren naar zo’n community of caring moeten we onze VUB-gemeenschap bewust maken en betrekken. Iedereen moet zijn rol erkennen en vervullen. Door middel van poortwachtertrainingen versterken we de vaardigheden van studentenverenigingen, docenten en diensten om signalen van emotionele problemen bij studenten te herkennen, bespreekbaar te maken en medestudenten aan te moedigen om indien nodig hulp te zoeken bij de juiste instantie."
Gediversifieerd en gelaagd aanbod
Naast psychologische ondersteuning en poortwachtertrainingen, biedt de universiteit ook heel wat andere initiatieven en diensten aan om preventief en reactief te werken aan de veerkracht van studenten. De ondersteuning gaat breed: van hulp bij studeren, over trainingen bij faalangst en examenstress, een welzijnsstrip met welzijnstips voor alle eerstejaarsstudenten, tot begeleiding bij een gratis studentenpsycholoog of verwijzing naar externe gespecialiseerde diensten via het Caroline Pauwels Noodfonds. De kern is dan ook begeleiding op maat, want elke hulpvraag is anders.
‘De universiteit onderneemt verschillende initiatieven om haar welzijnsbeleid en -aanbod aan te passen aan de veranderende behoeften van studenten.” legt Léonard uit. “We nemen jaarlijks deel aan de welzijnsmonitor georganiseerd door de Vlaamse overheid, een jaarlijkse enquête die studenten bevraagt naar hun welzijn. De data die voortkomen uit deze bevraging, gebruiken we om ons eigen welzijnsbeleid en aanbod aan te passen. Vanaf het komende semester bieden we bijvoorbeeld extra workshops aan over 'omgaan met perfectionisme'. ‘
Caroline Pauwels Noodfonds voor studenten
Financiële, materiële, sociale of psychologische zorgen kunnen zwaar wegen op het mentaal welzijn van studenten en bijgevolg hun studieresultaten.
Om gelijke onderwijskansen voor alle studenten te waarborgen, richtte wijlen ererector Caroline Pauwels in 2020 het Caroline Pauwels Noodfonds voor studenten op aan de VUB. De gelden uit dit structurele fonds worden aangewend om studenten in nood de ondersteuning te bieden die ze nodig hebben om zorgeloos verder te studeren. Op deze manier gaat geen enkel talent verloren.