“En al uw zorgen en malheur, laat die maar liggen aan de deur.” Met het openingslied van de nieuwjaarszitting was de toon gezet: opgetogen. Jan Danckaert was in zijn speech hoopvol in deze niet bepaald vrolijke tijden. De Vrije Universiteit Brussel hield op maandag 8 januari haar nieuwjaarszitting op de campus in Etterbeek. In zijn toespraak bedankte rector Jan Danckaert de VUB-gemeenschap, die was samengestroomd in aula Q, voor haar inzet om de universiteit te laten bloeien.
"De VUB is gezond: financieel, inclusief, duurzaam en verbonden". De rector van de Vrije Universiteit Brussel was in zijn nieuwjaarstoespraak opvallend positief over de prestaties van de universiteit. Dat komt grotendeels door de evenwichtige financiële toestand van de VUB en de verdere groei van het aantal studenten. Het succes van de internationale en Engelstalige programma’s is opvallend.
Ook de relatie met het UZ Brussel is gezonder dan ooit. Dat ondervond onze rector aan den lijve. Vorig jaar onderging hij daar een succesvolle openhartoperatie, waarvoor hij al het medische personeel van het ziekenhuis bedankte. Dat gaf hem direct de gelegenheid de relatie tussen de VUB en het UZ Brussel in de schijnwerpers te zetten. UZ Brussel is het academisch ziekenhuis van de VUB. De VUB is de universiteit van het UZ Brussel waarvoor op de Health Campus, vlak naast het ziekenhuis, de nieuwe medische generatie wordt opgeleid.
Na deze lofuiting kwam de rector bij de kern van zijn betoog: De V van de VUB. Deze V staat niet alleen voor vrijheid, maar ook voor kritisch denken. Het zijn beide kernwaarden van de VUB. Zeker in deze tijd van polarisatie, ook op de VUB-campus, was het voor Danckaert essentieel om dat nog eens duidelijk te maken.
“Aan de VUB ben je vrij om je eigen pad te volgen, vrij om kritisch na te denken en vrij om je eigen mening te vormen. Vrij om je te engageren. Vrij om je te laten leiden door je nieuwsgierigheid, vrij om open te staan voor andere meningen en vrij om je met anderen te verbinden. Maar we zijn ook vrij van religieus of ander autoritair gezag.” Juist daarom zijn alle gezindten van harte welkom op de VUB, maar wordt ook de uitoefening van religies of levensovertuigingen niet ondersteund.
Ook het conflict in het Midden-Oosten werd niet onbesproken gelaten. De universiteit is daarin, zo legde hij uit, niet neutraal, maar wel objectief. ‘Objectief, omdat we ons baseren op kennis en onderzoek.” Samen met het Hannah Arendt Instituut heeft de VUB bepaald dat het internationaal recht het uitgangspunt is in haar beoordeling van deze oorlog.
Danckaert besprak ook de inspanningen die de VUB heeft gedaan voor duurzaamheid, onderzoek en maatschappelijke betrokkenheid, met als voorbeeld de lancering van het VUB-publieksprogramma. De VUB trekt Vlaanderen en Brussel in om "de kracht van kritisch denken" diep in de maatschappij te verankeren. Volgens de rector moet dit leiden tot meer en betere discussies over hete hangijzers in de maatschappij, zonder polarisatie en op basis van wetenschappelijke kennis.
Kunstmatige intelligentie
De speech van de rector was het sluitstuk van de nieuwjaarszitting. Daarvoor waren vicerector onderwijs Nadine Engels en datawetenschapper Vincent Ginis al op het podium geroepen om hun visie te geven op hét hot topic van dit moment: Artificial Intelligence. Wat betekent AI voor de universiteit?
Vincent Ginis: “We moeten niet defensief zijn tegenover Artificial Intelligence. Het is juist een uitdaging. Het gaat niet alleen om de dreiging van plagiaat, maar ook over de oneindige mogelijkheden die het biedt. Gebruik het bijvoorbeeld niet alleen om een mail te formuleren, maar ook als een klankbord om te brainstormen. AI kan je echt op weg helpen. Ik zeg altijd, met AI heeft iedereen er een nieuwe collega bij gekregen.”
Nadine Engels: “Ook in het onderwijs is het een zeer actueel thema. We hebben een prijs uitgeschreven voor het beste idee voor AI in de les. Maar we zitten ook nog in de verkennende fase. Voor het VUB-onderwijs hebben we al wel drie uitgangspunten geformuleerd. Ten eerste, AI is een hulpmiddel. De uitkomst die een AI-tool oplevert is geen vervanging voor origineel werk. Ten tweede: interacties met AI-tools moeten worden gedocumenteerd voor volledige transparantie. En ten derde: persoonlijke of gevoelige input moet worden vermeden, zodat vertrouwelijkheid en gegevensbescherming gegarandeerd blijft. De interacties met AI-tools moeten namelijk beschouwd worden als openbare discussies.”
Jubilea en gepensioneerden
VUB-ers met 20, 30 of 40 jaar trouwe dienst werden op het podium gehaald en in de bloemetjes gezet. Professor ingenieurswetenschappen Annick Hubin en bibliothecaris Patrick Vanouplines hebben beiden al veertig jaar op de teller. Annick Hubin: “Er is veel veranderd. We waren met vier vrouwen toen ik begon te studeren aan de VUB. Nu is dat een veelvoud. Weliswaar nog te weinig, maar er zijn grote stappen gezet. Daarvoor heb ik me altijd graag geëngageerd. De wereld vaart er wel bij wanneer er meer vrouwelijke ingenieurs zijn.” Als bibliothecaris zag Patrick Vanouplines zijn werk compleet veranderen. Hij herinnert zich nog het eerste elektronische tijdschrift: dat was een revolutie. ‘Nu is een bibliotheek voor het grootste deel virtueel. “Maar,” zo zegt hij niet zonder weemoed, “de sfeer van papier, de boeken in de rekken die het geluid van een gevallen naald opvangen, dat blijft toch heel mooi.”
Van de mensen die met pensioen of emeritaat gingen, mochten medewerkster Inge Degraeve en professor Romain Meeusen een woordje spreken. Ze waren beiden heel tevreden. Inge Degraeve: “Mocht ik herbeginnen, dan zou ik weer op de VUB starten. Ik heb hier veel geleerd, en veel vrienden gemaakt. Het is mijn thuis.”
Romain Meeusen: “Het is eigenaardig, eerst word je gefeliciteerd met je emeritaat. Alsof je een wedstrijd wint. Maar daarna, vragen ze, hoe gaat het? Alsof je gehandicapt bent. Nou, ik zal ze uit de droom halen, het is genieten!”
Sound of VUB 2024
De Sound of VUB 2024 is op weg om een luisterrijke en hooggewaardeerde traditie op de nieuwjaarszitting van de VUB te worden. Nog nooit hadden zich zoveel muzikale collega’s aangemeld. Genoeg voor een heel festival.
Sam Adriaensen opende de nieuwjaarszitting met het lied van Wannes van de Velde.
Selene De Sutter bracht een eigen nummer.
Het Trio Peter Stonewood & the Deaf Twins met Peter Van Elderen van het UZ Brussel, de grote baas van infrastructuur Iwein Baeyens en drummer Rik Coppens.
De voorzitter van de Vriendenkring VUB Leo Van Biesen begeleidde op zijn saxofoon de huldigingen.
Leen Demuys (dwarsfluit) en Tom Deneckere (piano) brachten Cantabile et presto van Enesco.
Julie Brondeel zong "Thunder only happens when it’s raining" met als begeleiding Jean-Marie Werion op bas en Marnix De Boom op drums, en Peter Stonewood (gitaar).
Het VUB-koor Café Latte beëindigde de jaarlijkse ceremonie met veel zwier.